نمی دانم؟
می نویسم که آنچه را تاکنون یافته ام به اشتراک بگذارم شاید خواننده ای یافت شود که بیتشر بداند
چرا مهم است؟
چون مهندس علی ریاضی معلم ریاضی تقی فاطمی بوده است در مدرسه صارمیه اصفهان مدرسه ای که در ۱۳۰۰ ه.ش تاسیس شد و اولین مدرسه اصفهان بود که همه شش کلاس متوسط را داشت
اما مشکل کجاست؟
!اینکه شاید اصلا مهندس علی ریاضی ای وجود نداشته است
علیخان
حتما می دانید که قبل از رضا شاه خدا بیامرز از اسم فامیل خبری نبود و همه اگر خوش شانس بودند و منصبی علاوه بر اسم لقبی هم داشتند. اگر نه فقط همشیره زاده فلانی یا فلان فلانی بودند. این علیخان هم در سال های وارد داستان ما می شود که تازه جرقه فامیل داری خورده شده بود. تقی فاطمی در مصاحبه اش در مجله یکان که بعد ها همه جای دیگر هم منتشر شده است او را با فامیل ریاضی خطاب می کند
بعد که در اصفهان مدرسه متوسط دایر شد به آنجا رفتم و دو سال آخر تحصیلات متوسط را در مدرسه صارمیه گذراندم… از جمله معلمان ما مرحوم مهندس علی ریاضی و مرحوم غلامحسین زیرک زاده بودند و دیگری استاد جلال همایی
یکان خرداد ۱۳۴۵
اما جلال همایی اسم مورد نظر ما را به گونه ای دیگر به یاد می آورد
اما مدارس جدیده: اولین مدرسه شش کلاسه متوسطه که در اصفهان ۳۷ سال پیش در سنه ۱۳۰۰ شمسی تأسیس شد مدرسه صارمیه باغ نو در محله لنبان بود و اولین معلم دوره دومش این بنده و آقای آقانصیر الدین خواجوی که فعلاً قاضی عالی مقام دیوان کشور (= تمیز) است و میرزا علی خان زاهدی و غلامحسین خان زیرک زاده که اکنون هر دو برحمت ایزدی پیوسته اند بودیم. مدیر مدرسه آقا ضیاء الدین جناب هم درس هیئت می گفت
دیوان سنا ( مجموعه اشعار استاد علامه جلال الدین همایی ) ص. ۲۰
این در همان سال هایی است که تقی فاطمی در مدرسه درس می خوانده است و جلال همایی او را می شناسد
خلاصه بنده در سال ۱۳۰۲ بآن مدرسه رفتم و در دوره دوم تدریس می کردم اولین نوبر دیپلمه های شش کلاسه متوسطه که از زیر دست ما بیرون آمدند در سال ۱٣٠٤ امتحان دادند ازآنجمله آقای پروفسور فاطمی میرزا تقی خان( که اکنون استاد مبرز دانشکده علوم است … در سالهای بعد (سال ۱۳۰۵ و ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷) هم دیپلمه های دوره دوم و سوم بیرون دادیم از قبیل دکتر جناب (آقا کمال الدین) و آقایان عریضی رئیس فعلی مدرسه ادب اصفهان
دیوان سنا ص. ۲۱
کماالدین جناب هم میرزا علی خان زاهدی را به خاطر می آورد نه مهندس علی ریاضی را
استاد شادروان میرزا غلام حسین خان زیرک زاده، معلم طبیعیات و مرحوم جلال الدین همایی معلم ادبیات و میرزا سلیمان خان انصاری معلم خط و میرزاعلی خان زاهدی معلم ریاضیات در مدرسه ی صارمیه بودند. مرحوم پروفسور تقی فاطمی یک سال جلوتر از ما بود و دکتر ابراهیم چهرازی دو سال عقب تر
اصفهان مدارس نوین و مفاخر آن ص. ۱۶۳
اما میرزا علی خان زاهدی و مهندس علی ریاضی نمی توانند دو آدم باشند چون حتی یافتن یک معلم ریاضی در آن سال ها سخت بوده است
بقول آقای مهدی ایرانی که رئیس فرهنگ آن تاریخ بود آن موقع تازه فرهنگ در اصفهان بمعنی اصلی خودش تأسیس شده بود زیرا که از حیث معلم در همه شعب و رشته ها در مضیقه نبودند و حال آنکه قبل از آن تاریخ معلم حسابی نداشتند … این بود که برای مدرسه صارمیه ناچار مدتی در تهران گشتند تا مرحوم میرزا علی خان زاهدی را با حقوق ماهی نود تومان که در آن تاریخ خیلی ارزش داشت باصفهان جلب کردند. حقوق بنده در مقابل هفته یی ۱۲ ساعت ماهی بیست تومان و حقوق آقایان خواجوی و زیرک زاده که هر کدام ساعات بیشتر داشتندقدری بیشتر از من بود و هرگز به پنجاه تومان نمی رسید
دیوان سنا ص. ۲۲
من هم اکنون قانع شده ام که فرد مورد نظر ما میرزا علی خان زاهدی است اگر چه هیچ سندی مبتنی بر اینکه به خانواده زاهدی معروف تعلق داشته باشد نیافتم. ولی همچنان در خاطرات تقی فاطمی کلیدی نهفته است که شاید به کار بیاید: اینکه از معلم ریاضی خود به عنوان مهندس یاد کرده است
مهندس علیخان
در آن زمان ها مثل الان نبوده است که خودت را بکشی تا مهندس بشوی. همینکه که فارغ التحصیل دارالفنون بودی می شدی مهندس. این یعنی اینکه علیخان داستان ما به احتمال زیاد فارغ التحصیل دارالفنون بوده است. با توجه به اینکه مدرسه صارمیه با حقوق بسیار خوبی او را استخدام می کند باید فارغ التحصیل خوبی بوده باشد. در واقع در اسناد دارالفنون نام علیخان (بدون فامیل) به عنوان یکی از خلیفه های ریاضی آمده است. خلیفه ها دانش آموزان خوبی بودند که دستیار معلم می شدند. این به این معنی است که او یکی از شاگردان نجم الدوله بوده است. و با این فرض است که من او را در درخت ریاضی دانان در کنار شاگردان دیگر نجم الدوله قرار می دهم تا زمانی که چیزی خلاف آن بیابم