وقتی روی داستان بتول همایون احتشامی (بتول علامیر) کار میکردم و هی مجبور می شدم هرازگاهی به تاریخ دانشسرای عالی سر بزنم، هر اسم دیگری که کنجکاوی ام را بر می انگیخت یادداشت می کردم تا به آن برگردم. یکی از این اسم ها «مهپاره ممقانی» بود که یکسال بعد از بتول از دانشسرای عالی در رشته ریاضی فارغ التحصیل شده بود. احتمالا و طبق معمول خودم همان موقع که اسم را یادداشت کرده ام جستجوی کوچکی هم کرده باشم و چون چیزی نیافته ام، آنرا کنار گذاشته ام تا سر فرصت به آن برگردم. اما «سر» فرصت، موهایش ریخت […]

مریم اردلان اولین معلم ریاضی زن در ایران است. راستش فکر نمی کنم در هیچ کجای دنیا بشود با این قطعیت گفت اولین معلم رسمی در فلان موضوع که بوده. ولی خب، از اینجا که یکی از افتخارات ما این است که هیچ چی مون به هیچ جا شبیه نیست این هم یکی از موارد است که خب البته نه به خاطر باحالی و این چیزها ، بلکه به خاطر محدودیت های تاریخی برای زن ها در ایران است دبیرستان های دخترانه احتمالا صبح که پاشدین مقنعه پوشیده یا نپوشیده شال و کلاه کردین که برین مدرسه به این فکر […]

طبق معمول شناختن نسرین اقلیدس با اسناد گردی های تاریخ ام و دنبال چیز میز گشتن های ریاضی شروع شد. در مورد نسرین خیلی سخت نبود که کنجکاو شوم که او کیست، یک نگاه به صفحه زیر از سالنامه دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۵-۱۳۴۶ و دیدن نام تنها یک زن در میان نام آن همه مرد کافی بود قدم بعدی مثل همیشه وب گردی است و امید اینکه چیزی بیابی و نا امیدی تکراری از اینکه چیزی نمی یابی به جز یک عکس در کنار یک عنوان در صفحه پیشکسوتان دانشکده ریاضی دانشگاه تهران همین! و دوباره مثل همیشه که […]

این اولین او کیستی است که در مورد آدمی می نویسم که او را دیده ام. بنابراین به جای تاریخ نگاری و جستجو در اینترنت و دنبال این منبع گشتن و آن منبع، می توانم خیلی راحت و مستقیم از تجربه زیسته ام بنویسم در مورد خانم هانی اولین ملاقات با وجود اینکه خانم هانی را بارها در خانه ریاضیات اصفهان دیدم، فکر می کنم اولین ملاقات ما باهم قبل از خانه ریاضیات اصفهان و در برنامه ای بود که به مناسبت ریاضیات کانگورو در تهران برگزار شده بود. من آن موقع کم و بیش نقش فعالی در کانگورو داشتم […]

اشخاصی که شما را شناخته اند تاسف دارند که شما پیر شده اید، ولی تاسف من در آنست که شما چرا خسته شده اید. قلوبی که بغیرت و تعصب سرشته باشند پیری ندارند. پیری این نوع قلوب در خستگی و مایوسی است. دولت ایران بلاشک ناخوش خطرناک است و خستگی مثل شما طبیب، دلیل برنهایت خطر است مخاطب نوشته بالا که اشک من را در آورد، «جناب مشیرالدوله» است که دوست دارم باور کنم همین جناب مشیرالدوله ای است که من در باره او می نویسم. از آنجا که من در هنگام تحقیق برای این نوشته با او کلی خودمانی […]

تا اسم دبیرستان البرز می آید، اولین اسمی که با آن می آید، محمد علی مجتهدی است. ولی خب، قبل از مجتهدی هم البرز، رئیسان بزرگ و باسواد و عاشق ایران کم نداشته است. اولین آنها، محمد وحید تنکابنی بود، که اتفاقا اولین رئیس ایرانی البرز بعد از خریداری مدرسه از آمریکایی ها بود محمد وحید در سده نامه دبیرستان البرز محمد وحید از نگاه یکی از دانش آموزان ش و همین کتاب است که مرا به نوشتن این پست برانگیخت محمد وحید در لابلای تاریخ چاپ چهارم. طهران. ۱۳۴۷. روی جلد کتاب بالا میخوانید غافل از اینکه این ۱۳۴۷ […]

تقریبا همه او کیست های قبلی در مورد آدم های کمتر شناخته شده یا اصلا شناخته شده بودند و این اولین او کیستی است که در مورد آدمی نوشته می شود که تا اسم او را می زنی اینها می آید پروفسور تقی فاطمی، پدر علوم ریاضی نوین ایران، و کلی از متن های دیگر که همه کم و بیش شبیه متن زیر هستند که «بنیاد ملی نخبگان» در طرحی به عنوان تکریم و الگوسازی تهیه کرده ولی خب، تقی فاطمی همانقدر ناشناخته است که همه آدم های او کیست های قبل بودند پروفسور کیست؟ در سیستم دانشگاهی ایران، شما […]

راستش همین هفته پیش بود که به اسناد دارالمعلمات دست پیدا کردم و کمی زمان برد تا آنرا هضم کنم و بدانم چگونه ممکن است به کارم بیاید. یکی از آن اطلاعات این خبر ساده بود که بتول در بهمن ۱۳۱۲ دو روز برای فوت پدربزرگ مرخصی گرفته. خب، سوال به نظر طبیعی که بعد از نوشتن بتول ۳ به فکرم رسید این بود که اگر حرف عیسی صدیق درست باشد و پدر بتول احتشام همایون باشد، پدر بزرگش معین الدوله برادر بزرگتر احتشام السلطنه خواهد بود. در نتیجه بد نیست بدانم معین الدوله کی فوت کرده. با کمال دهان […]

سوم اسفند ۱۲۹۹ کلنل رضاخان میرپنج کودتا کرد و بساط قاجار را برچید. ولی خب، هنوز سال ها تا اینکه مملکت یه کمی شکل مملکت به خودش بگیره فاصله بود و هر روز این گوشه و آن گوشه یه نفر یه حرکتی می زد. یکی از این حرکت ها به کودتای لاهوتی معروف است که توسط ابوالقاسم لاهوتی در بهمن ۱۳۰۰ در تبریز شروع شد و بیشتر از ده روز دوام نیاورد. این یکی بر علیه اقدامات رضاخان بود و هدف نهایی آن تسخیر تهران. نتیجه کودتا، فرار همیشگی لاهوتی از ایران بود و اعدام چند ژاندرم و تبعید چند […]

بسیاری از آدم ها مثل حبیب الله صحیحی به یاد می مانند ، مثل یک اسم روی جلد یک کتاب. اما وقتی کتاب به معروفی سفرهای مارکوپولو است و دور دنیا در هشتاد روز، گاهی معروفیت کتاب به اسم نویسنده و در بسیاری از اوقات به اسم مترجم می چربد و آدم ها کتاب را مثل اینکه از آسمان افتاده پایین به یاد می آورند. البته چون من هر دوی کتاب هایی را که نام بردم اتفاقا با ترجمه حبیب الله خان خوانده ام، بخشی از خیال های بچگی خودم را به او مدیونم. ولی خب این دلیل آن نیست […]